Tag: Jeroen Olyslaegers

Een hoogtepunt van mijn leesleven in 2013 was de ontdekking van enkele schrijfsels van de heer Jeroen Olyslaegers (wat een lastige achternaam eigenlijk).

(Het weze hem vergeven overigens)

Ik ving aan met ‘Winst‘, uitgegeven in 2012 bij De Bezige Bij. Winst is het tweede deel van een beoogde trilogie die begon met ‘Wij’ in 2009 (uitgegeven bij Meulenhoff). Een aanvullende ontdekking was trouwens het prachtige sociale engagement van deze schrijvende geef-man.

In Winst maken we kennis met Donald, een kunstminnend handelaar in verval. Onverwacht wordt hij uit zijn verval gehaald, gerecycleerd als het ware, door een groots denkende en grotesk rijke diamantair met het oog op de organisatie van een grootse kunsthappening die in groteske winsten moet uitmonden. Deze happening moet gaan plaatsvinden in een Berlijn van een Europa in een niet zo verre toekomst (na 2012) dat wordt beheersd door betalingen in de Euromark. De vervallen handelaar wordt geacht voor deze gelegenheid zijn vroegere, nooit doorgebroken, kunstprotégés opnieuw samen te brengen. Onderweg naar en in de tijd tot het evenement (hoeft het gezegd dat Donald deze kans tot rehabilitatie (eindelijk!) niet onbenut laat?) wordt het complexe leven van deze Donald bloot gelegd.

We maken in retrospect kennis met diens moeder die de oldtimer BMW van zoonlief wel eens ongevraagd placht te lenen (” ‘carpoolen’ noemt ze dat”, zo vernemen we), en de Proust-minnende grootmoeder. Donald lijkt echter controle te hebben, alhoewel dat al snel een schijn van controle blijkt, controle over een puberzoon, een geliefde, een auto, een expositie, een leven. Achter de schijn schuilt het totale faillissement, een scheiding, het verlies van een zoon (een verloren engel?), een fake opstand, een begripvolle deurwaarder, geen geld, maar wel een totem-achtig kunstbeeld. We komen terecht in een schertswereld, een wereld van totaal cynisme, waar relaties online bepaald, gedomineerd en gecensureerd worden door ‘het Netwerk’, een wereld ook die gekenmerkt wordt door alomtegenwoordigde registraties. De grootmoeder keert weer uit het dodenrijk van de verbeelding door nieuwe pillen, retrodementiepillen die vaak toegediend worden door een verplegende kunstenaar, een dubbele sjamaan.

En dan is daar eindelijk Berlijn, de happening, de waanzin, de vergooide balans, het onevenwicht. In Berlijn zit ook de ex, en de zoon, in die betonnen stadsjungle met zijn overbewakende camera’s die geen vat geven over de autonome communes. Daar verblijft de crazy kunstslachter uit Servië die de zoon op sleeptouw neemt in zijn tempelbouwwoede. Scherpschietmoordenaar.

Ondanks alle hyperbeveiliging is het een wereld in verval. En de expositie? Die wordt eerder naast Donald geregeld dan dankzij. De expositie lijkt te worden opgetrokken als een bescherming tegen de apocalyps, een nieuw winstmodel waar alle oude modellen nutteloos zijn geworden.

Ingenieus koppelt de auteur heden aan verleden, of hertekent het verleden aan de hand van de huidige toekomst. Afhankelijk van persoon, tijdperk en plaats wordt het geschilderde tijdsbestek lelijker of schoner. De waanzin van de winst, synoniem voor verlies, wordt in 3 fascinerende delen en roller coaster-gewijs verhaald. Jeroen Olyslaegers beschrijft een wereld na verval met een resem uiteenlopende bewoners, en brengt geloofwaardig zowel hun geïnterneerde denken als hun uitwendige perceptie. Het gaat van vader op zoon op zoon, naar een zwart beest, een demon, een bok, een sater, tegenover het zwijn en de vos. Het staat bol van bespiegelingen over de verhouding van kunst tot de wereld, van kunst als performance, van kunst versus sjamanisme. Er worden communes geschetst, communes van liefde, vrijheid en… vrijblijvendheid. Het idee van communes wordt getransponeerd van de verleden naar de toekomstige hippies, zo lijkt het wel. Als een sater en sjamaan van de letteren brengt Jeroen ons een satire van saters en sjamanen. Het is hilarisch, en het boek reikt naar de kosmos in zijn alomvattende taal en beelden.

Ik moest wel “Wij” gaan lezen, het eerste deel van de trilogie, de voorganger die als onderwerp de vader van Donald heeft, de vader die, zo vernam ik alvast in “Winst”, in waanzin onderging. Hmm, wordt het derde deel dan het verhaal van de zoon “Angelo”, de engel? Waanzin in 3 boeken?

Aanknopingspunten die door mijn hoofd spookten tijdens de lectuur:

• Misschien moet ik Boze Geesten van mijn vriend Dostojevski nog eens herlezen. Het is toch al zo’n 25 jaar geleden dat ik het las. De alternatieve titel was toen Demonen, maar het werd door Atheneum-Polak & Van Gennep prachtig heruitgegeven in een cassette als Duivels.
• Voor de sfeer moest ik vaak denken aan Joost Van de Casteele met Massa, alhoewel daar het Netwerk de status van onderwereld was ontgroeid en allesoverheersende bovenwereld was geworden.
• De sfeer van vergankelijkheid en een obscene megahappening in een stervend Berlijn vond ik ook terug in Licht Uit In Wonderland van DBC Pierre.
• En de doem en zonnenstormen vond ik eerder aangekondigd in het nummer Glitch op het MMXII album van Killing Joke, ook van 2012. Nu, Jaz Coleman kan qua saters sjamanisme dan ook rustig wedijveren met Jeroen Olyslaegers.

Glitch, get ready for the glitch
Cities on blackout / Satellites are knocked out / I-phones, laptops, it’s one big belly flop / Servers, TV, alarms and security / And everything’s gone in seconds
Cars are all crashing, planes are all grounded / Everyone knows it’s over / Borders on lock down, everything’s on shut down, Everyone knows it’s over
The solar storms have come and chaos rules outside / The freezer’s broke, the food is off, the GPS has died
Communications have all gone down and the world is flying blind / Everyone’s at boiling point (and no-one’s got the ice)
Glitch, get ready for the glitch
Where’s my light, my water, my flight across the pond? / Where’s my summer holiday – what the hell’s gone wrong? / The economy is doomed, infrastructure ruined / Everyone knows it’s over / It’s an aberration, they’re working on the back-up / Everyone knows it’s over / It’s an aberration, it’s just a minor hiccup / But everyone know it’s over
The solar storms have come and chaos rules outside / The freezer’s broke, the food is off, the GPS has died
Communications have all gone down and the world is flying blind / Everyone’s at boiling point (and no-one’s got the ice)
Glitch, get ready for the glitch
Cities on blackout / Satellites are knocked out / I-phones, laptops, it’s one big belly flop / Servers, TV, alarms and security / And everything’s gone in seconds
Cars are all crashing, planes are all grounded / Everyone knows it’s over / Borders on lock down, everything’s on shut down / Everyone knows it’s over
The solar storms have come and chaos rules outside / The freezer’s broke, the food is off, the GPS has died
Communications have all gone down and the world is flying blind / Everyone’s at boiling point (and no-one’s got the ice)
Glitch
The solar storms have come and chaos rules outside / The freezer’s broke, the food is off, the GPS has died
Communications have all gone down and the world is flying blind / Everyone’s at boiling point (and no-one’s got the ice)
Glitch